Ο Τηλέμαχος Κάνθος (1910–1993) υπήρξε μια από τις
πιο σημαντικές μορφές της κυπριακής τέχνης του 20ού αιώνα. Γεννημένος στο χωριό
Άλωνα της Πιτσιλιάς, σε μια οικογένεια με καλλιτεχνικές καταβολές, ανέπτυξε από
νωρίς το ενδιαφέρον του για τη ζωγραφική και τη χαρακτική. Ο πατέρας του,
Χριστόδουλος Κάνθος, ήταν δημοδιδάσκαλος και αυτοδίδακτος ζωγράφος, ενώ ο
μικρότερος αδελφός του, Θεόδοτος Κάνθος, ακολούθησε επίσης καλλιτεχνική πορεία.
Το 1929, ο Κάνθος
μετακόμισε στην Αθήνα για να σπουδάσει ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών
Τεχνών, όπου διδάχθηκε από εξέχοντες καθηγητές και απέκτησε τις τεχνικές
γνώσεις που θα καθόριζαν το μετέπειτα έργο του.
Μετά την ολοκλήρωση των
σπουδών του, επέστρεψε στην Κύπρο το 1939, αφιερώνοντας τη ζωή του στη
ζωγραφική και τη χαρακτική. Τα έργα του αποτυπώνουν την κυπριακή φύση, την
καθημερινή ζωή και τις κοινωνικές συνθήκες του νησιού, συνδυάζοντας έντονη
συναισθηματική φόρτιση με κοινωνική ευαισθησία. Σημαντικά έργα του, όπως το Μαύρο θέρος '74 και Αιχμάλωτοι ΙΙ, καταγράφουν τις δραματικές
στιγμές της κυπριακής ιστορίας, ενώ άλλα, όπως το Στα αγκαθερά της Τυλληρίας, αναδεικνύουν την ομορφιά και την
καθημερινότητα της κυπριακής υπαίθρου.
Από το 1951 έως το 1969
υπηρέτησε ως καθηγητής τέχνης στο Παγκύπριο Γυμνάσιο της Λευκωσίας,
μεταλαμπαδεύοντας την αγάπη του για την τέχνη στις νέες γενιές. Το 1964
συνέβαλε στην ίδρυση του Επιμελητηρίου Καλών Τεχνών (Ε.ΚΑ.ΤΕ.), προωθώντας
ενεργά την ανάπτυξη της κυπριακής τέχνης.
Ο Τηλέμαχος Κάνθος
άφησε πίσω του ένα πλούσιο καλλιτεχνικό έργο που συνεχίζει να εμπνέει. Η Εθνική
Πινακοθήκη της Ελλάδας φιλοξενεί πέντε έργα του, ενώ το Ίδρυμα Τηλέμαχος Κάνθος
στη Λευκωσία διατηρεί και προβάλλει το έργο του.
Στην κυπριακή και
διεθνή αγορά εμφανίζονται κατά καιρούς πολλά πλαστά έργα που αποδίδονται στον Κάνθο, ιδιαίτερα
μέσω δημοπρασιών και γκαλερί στην Κύπρο. Η αστυνομία, οι τοπικές αρχές της Κύπρου, καθώς και το σωματείο μας, με την πολύτιμη συνδρομή
των έμπειρων εκτιμητών μας, έχουν συμβάλει καθοριστικά στην αποτροπή κυκλοφορίας πλαστών έργων,
προστατεύοντας έτσι την πολιτιστική κληρονομιά και την αξιοπιστία της αγοράς. Η
δική μας ένωση έχει επίσης συμβάλει ενεργά στην αυθεντικοποίηση πολλών έργων που κυκλοφορούν στην αγορά,
καθώς ήδη από την εποχή που ο καλλιτέχνης ήταν εν ζωή εμφανίστηκαν πολυάριθμες
αντιγραφές.
Η ζωή και το έργο του Κάνθου αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της κυπριακής πολιτιστικής κληρονομιάς, αποτυπώνοντας με μοναδικό τρόπο τις χαρές, τις λύπες και τις ελπίδες του κυπριακού λαού.
Andreas Themistokleous
Art Historian, Brussels