Αθήνα 21/2/2025
Τα τελευταία χρόνια, η ελληνική τέχνη βιώνει μια εντυπωσιακή αναγέννηση στη διεθνή σκηνή, αιχμαλωτίζοντας τη φαντασία συλλεκτών και ειδικών. Από τους μεγάλους οίκους δημοπρασιών σε Λονδίνο και Νέα Υόρκη έως τις περίφημες γκαλερί του Παρισιού, ένας ηλεκτρισμένος ενθουσιασμός περιβάλλει την ανακάλυψη των Ελλήνων δασκάλων. Τι τροφοδοτεί αυτή την έξαρση και γιατί οι συλλέκτες ξαφνικά σπεύδουν να αποκτήσουν αυτούς τους κάποτε παραμελημένους θησαυρούς;
Η ατμόσφαιρα σε Sotheby’s, Christie’s και Bonhams είναι φορτισμένη με σχεδόν απτή ένταση, καθώς τα ελληνικά έργα τέχνης καταρρίπτουν προσδοκίες και ρεκόρ. Ο πυρετός των προσφορών για έργα των Γιάννη Μόραλη, Κωνσταντίνου Παρθένη και Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα έχει αφήσει πολλούς να αναρωτιούνται: έχουμε παραβλέψει έναν καλλιτεχνικό θησαυρό; Κάποτε θεωρούμενη εξειδικευμένη αγορά, η ελληνική τέχνη μετατρέπεται πλέον σε πεδίο υψηλών στοιχημάτων, προσελκύοντας διεθνείς συλλέκτες που αναγνωρίζουν τη μοναδική επενδυτική της δυναμική.
Υπάρχει μια ακαταμάχητη γοητεία όταν ένα έργο τέχνης αποκτά θεσμική επικύρωση. Όταν μουσεία όπως το Λούβρο, η Tate Modern και το Metropolitan Museum of Art εκθέτουν Έλληνες δασκάλους, δεν πρόκειται απλώς για μια έκθεση—είναι μια δήλωση. Η κατοχή ενός έργου τέχνης που έχει συνυπάρξει με θρυλικούς δημιουργούς ενισχύει την αίσθηση κύρους, αποκλειστικότητας και ιστορικής συνέχειας. Το Ίδρυμα Μπάσιλ & Ελίζας Γουλανδρή και άλλες πρωτοβουλίες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάδειξη της ελληνικής τέχνης από κρυμμένο θησαυρό σε απαραίτητο απόκτημα για τους εκλεκτούς συλλέκτες.
Πέρα από τους ιστορικούς δασκάλους, το επαναστατικό πνεύμα των σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών μαγνητίζει μια νέα γενιά συλλεκτών. Καλλιτέχνες όπως ο Γιάννης Κουνέλλης, ο Takis και ο Λουκάς Σαμαράς απολαμβάνουν εδώ και χρόνια διεθνή αναγνώριση, αλλά τώρα ένα νέο κύμα τολμηρών, ψηφιακά καταρτισμένων δημιουργών ανατρέπει τα δεδομένα. Είτε μέσω NFT, καθηλωτικών εγκαταστάσεων είτε προκλητικών κοινωνικών σχολίων, αυτοί οι καλλιτέχνες αξιοποιούν βαθιά ψυχολογικά ρεύματα—νοσταλγία, επανάσταση και την αιώνια ανθρώπινη αναζήτηση για νόημα. Η Art Basel και η Frieze δεν είναι πλέον απλώς εκθέσεις· είναι πεδία μάχης όπου οι πιο τολμηρές δημιουργίες τραβούν τα βλέμματα—και τις υψηλότερες προσφορές.
Πίσω από τη λάμψη και τον θρίαμβο των πωλήσεων, ένας ακήρυχτος πόλεμος μαίνεται στον ελληνικό κόσμο της τέχνης. Έμποροι τέχνης, γκαλερίστες και οίκοι δημοπρασιών συγκρούονται ανοιχτά, με κατηγορίες για απάτη και πλαστογράφηση να συγκλονίζουν την αγορά. Δικαστικές διαμάχες και δημόσιες αντιπαραθέσεις έχουν γίνει καθημερινό φαινόμενο, καθώς ειδικοί αμφισβητούν τη γνησιότητα σπάνιων έργων και αποκαλύπτουν αμφίβολες πρακτικές των ανταγωνιστών τους. Ψίθυροι για πλαστά έργα Παρθένη, ασαφείς προελεύσεις και μυστικές συμφωνίες δημιουργούν ένα εκρηκτικό σκηνικό.
Για τους συλλέκτες, αυτή η κατάσταση αποτελεί τόσο κίνδυνο όσο και ευκαιρία. Από τη μία, απαιτείται μεγάλη προσοχή στην επιλογή πηγών αγοράς με αδιάσειστα πιστοποιητικά αυθεντικότητας. Από την άλλη, το χάος δημιουργεί περιθώρια για αγορές έργων εξαιρετικής αξίας σε ανεπανάληπτες τιμές, προτού σταθεροποιηθεί η αγορά.
Γιατί οι τιμές της ελληνικής τέχνης εκτοξεύονται; Διότι η αγορά αρχίζει να αφυπνίζεται. Ο ανθρώπινος ψυχισμός είναι προγραμματισμένος να αντιδρά στη σπανιότητα και τη δυναμική της αγοράς, και η ελληνική τέχνη προσφέρει και τα δύο. Με τα διαθέσιμα αριστουργήματα να μειώνονται και το διεθνές ενδιαφέρον να αυξάνεται, οι συλλέκτες κινούνται γρήγορα για να προλάβουν την επόμενη μεγάλη άνοδο των τιμών. Η υποτίμηση των Ελλήνων καλλιτεχνών σε σχέση με τους Ευρωπαίους ομότιμούς τους καθιστά την τρέχουσα συγκυρία μοναδική επενδυτική ευκαιρία.
Η ελληνική τέχνη δεν είναι πλέον ένα κρυφό μυστικό—είναι μια ανερχόμενη δύναμη στη διεθνή αγορά. Ο ενθουσιασμός, το κύρος και η συνάντηση ιστορίας και σύγχρονης δημιουργίας διαμορφώνουν μια νέα εποχή γεμάτη δυνατότητες. Το ερώτημα είναι: θα μείνετε απλός θεατής, ή θα διεκδικήσετε τη δική σας θέση σε αυτή τη συναρπαστική αναγέννηση;
Achilleas Tsantilis
Art Expert, Greek Court of Justice
President, Hellenic Association of Art Experts
Tsantilis Art | Est. 1925
Gallery & Official Art Experts of the Greek State
📍 5 Sekeri St., Kolonaki, Athens, Greece
📞 +30 210 360 5337
✉️ [email protected]
🌐 www.artmodern.gr